Meervoudige belichting, of multi-exposure, gaat over fotografische beelden die samensmelten tot iets nieuws, iets onverwachts. Het is een techniek waarbij je meerdere foto’s over elkaar heen legt, zodat er één enkel beeld ontstaat. Hieronder ga ik in op de meer artistieke kant van deze techniek.

Bij meervoudige belichting voegt iedere laag iets toe, waarbij het totaalbeeld kleuren en vormen laat vervagen en vervloeien. Zelf doe ik dit soms tijdens het fotograferen, dus mijn camera plakt opeenvolgende beelden op en door elkaar, en andere keren bewerk ik de beelden naderhand in Photoshop.

Kiezen voor meervoudige belichting

In creatieve fotografie wordt meervoudige belichting vaak gebruikt om ideeën uit te drukken, waarbij sfeer, emotie en concepten in elkaar verweven raken. Ik vind het zelf een mooie manier om verschillende vlakken te creëren met uiteenlopende kleuren en structuren. Ik zoek dan ook vaak naar contrasten. De manier waarop de beelden elkaar overlappen en met elkaar samensmelten, kan onverwachte patronen, vormen en structuren blootleggen. Dat zie je hieronder. Bekijk de print ook in de shop van Society6.

Meervoudige belichting geeft me de ruimte om beelden samen te voegen die elkaar aanvullen en versterken. Dat is dan ook wat me aantrekt in deze techniek: de manier waarop verschillende lagen met elkaar versmelten, hoe ze een eigen visuele taal creëren die gedachten en emoties oproept. Ik hou ervan hoe een enkel beeld kan bestaan uit zoveel lagen, als een innerlijke dialoog die zichtbaar wordt.

Soms pas ik deze techniek toe op mijn ICM-foto’s (intentional camera movement), waarbij ik verschillende beelden combineer om de lijnen en vormen extra kracht te geven. Zo krijgt het geheel meer impact en wordt je oog meegenomen langs diverse punten in het beeld. Zie de foto hiernaast.

Meervoudige belichting voor impressionistische fotografie…

Met meervoudige belichting kun je ook een impressionistische sfeer neerzetten, iets zachts en dromerigs. Bijvoorbeeld in de stijl van Pep Ventosa, een Spaanse fotograaf die abstracte, schilderachtige composities creëert. Door een reeks foto’s te maken van hetzelfde onderwerp – een boom bijvoorbeeld – vanuit steeds een net iets andere positie, kun je een beeld scheppen waarin de werkelijkheid vervaagt. Elk beeld vormt een vleugje beweging, en samen geven ze een poëtische, schilderachtige waas, een sfeer die je als kijker zachtjes meeneemt naar een wereld waar alles in elkaar overloopt. Een dromerig, poëtisch effect, vergelijkbaar met een impressionistisch schilderij.

Zie ook mijn artikel Impressionistische fotografie vangt sfeer en gevoel 

… of expressionistische fotografie

Meervoudige belichting kan ook een andere kant opgaan: richting het expressionisme. In deze stijl, die ik af en toe verken, gaat het om het vastleggen van intense emoties en de binnenwereld. Het is een manier van werken waarin realisme plaatsmaakt voor gevoel, waarin de werkelijkheid wordt verbogen om een innerlijke wereld bloot te leggen. Deze stijl is dramatisch en soms vervreemdend, met scherpe contrasten en symboliek. Hoewel ik me hier minder vaak mee bezighoud, vind ik het inspirerend om te bekijken. Hieronder een van de weinige voorbeelden van mezelf.

Meervoudige belichting voor subtiel effect

Meestal kies ik voor een subtiel spel van meervoudige belichting, waarbij de lagen fluisterend samenvloeien. In plaats van intense contrasten  zoek ik dan naar een zachte gelaagdheid. Het resultaat is vaak ingetogen, als een herinnering die in de verte opdoemt, of een schaduw die net zichtbaar is in het licht van de ochtend.

Met deze benadering ontstaat verstilling – een moment waarin je oog de tijd krijgt om elk detail te ontdekken, zonder overweldigd te raken. De lagen smelten langzaam samen, laten ruimte voor leegte en stilte, alsof het beeld ademt. Zo ontstaat een subtiele dans tussen de vlakken, een rustige dialoog waarin elke laag zijn eigen verhaal vertelt, maar zich ook weer laat wegvagen door de ander.

Dit subtiele of softe gebruik van meervoudige belichting leent zich voor landschappen, waar de nevel van een vroege ochtend of het zachte licht over water in de lagen verweven kan worden. De beelden worden hierdoor etherisch, alsof ze willen vertellen dat schoonheid soms niet in het duidelijke schuilt, maar juist in het vluchtige, het bijna-niet-zichtbare. Zo krijgt elk beeld een subtiele gelaagdheid en vormt het een poëtische uitnodiging om langer te kijken en in de stilte te verdwalen.

Uitnodiging tot verdieping

Kort gezegd: meervoudige belichting biedt me ruimte om te experimenteren, om beelden los te laten van hun enkelvoudige vorm en ze in iets nieuws te veranderen. Het is een uitnodiging om grenzen te verkennen, om schoonheid te vinden in de tussenruimte, daar waar lagen samenkomen en een andere werkelijkheid vormen.

De meeste foto’s uit dit artikel kun je vinden op mijn website en ook in mijn shop op de Amerikaanse site Society6.