Hoogbegaafd staat voor anders denken en anders zijn. Het boek Meer dan intelligent heeft als uitgangspunt dat je het talent van hoogbegaafden kunt coachen, net als bij topsporters. Alleen zijn we het in de sport gewend om de uitdagingen van een sporter aan te pakken, maar bij intelligentie niet. En dat is een gemiste kans.
(Samenvatting van het boek Meer dan intelligent van Tessa Kieboom en Kathleen Venderickx)
Want hoogbegaafd betekent niet automatisch dat iemand alles uit zichzelf haalt wat erin zit. Net als bij andere mensen ervaren ook hb’ers hindernissen die hen belemmeren hun talenten te gebruiken, waardoor zij minder gelukkig zijn dan ze zouden willen.
Hoogbegaafd: anders denken en anders zijn
Eerst gaan de schrijvers in op hoogbegaafdheid: wat is het nu eigenlijk? Daarbij plaatsen ze naast ‘anders denken’ ook ‘anders zijn’. In een tabel:
| Luik ‘denken’ | Luik ‘zijn’ |
| Intelligentie (school)
Creativiteit (peers) Motivatie (gezin) |
Rechtvaardigheidsgevoel
Gevoeligheid (o.a. energie neemt toe door juiste omgeving en af in de ‘verkeerde’) Kritische instelling Lat hoog leggen |
| Leerhonger, anders denken | Anders zijn (duidelijk versterkt bewustzijnsgevoel) |
Hindernissen op het pad
De schrijvers spreken vervolgens over embodio’s: hindernissen of barrières die hoogbegaafde mensen in de weg staan om hun talent ten volle te benutten. Hierdoor durven ze dingen niet of zullen ze bij fouten dingen niet opnieuw proberen. Hoogbegaafden zien deze zelf vaak niet, tot ze erop gewezen worden. De schrijvers noemen de volgende:
- Niet weten om te gaan met fouten (faalangst).
- Heftige emoties.
- Moeite om comfortzone te verlaten.
- (Te) lege toolbox (dingen als plannen, structureren, vergadertechnieken, samenvatten: zaken die niet direct met kennis/inhoud te maken hebben (executieve functies)).
- Jezelf als norm zien (te hoge eisen aan jezelf/omgeving).
- Inzien dat iets bereiken tijd kost.
- Communicatie (te-communicatie: te snel, te direct, te vroeg, te laat, te complex, etc). Kan kwetsend zijn voor omgeving omdat nadruk vaak ligt op inhoud en feiten.
- Sociale omgang.
- Anders zijn.
Hoogbegaafdheidsmatrix
De schrijvers introduceren een hoogbegaafdheidsmatrix, waarin grofweg drie soorten hoogbegaafden worden onderscheiden:
| Type | Presteerder | Zelfstandige | Afhankelijke |
| Eigenheid | Hoge prestatie nodig om zich goed te voelen | Moet nut/noodzaak zien en/of interesse hebben om te presteren | Wil niet afgerekend worden op volgende verwachting |
| Embodio’s (vaak): | Faalangst en overpresteren | Weerstand en lege toolbox | Faalangst en niet uit comfortzone |
De schrijvers geven talloze voorbeelden om te laten zien hoe hoogbegaafden met hun embodio’s aan de slag zijn gegaan en wat dat hun heeft opgeleverd. Het is goed om te starten met een passie of hobby, iets waarin al een natuurlijke interesse bestaat. Iets waarin de hb’er zelf graag wil presteren (dans, muziek, tekenen, sport, het maakt niet uit wat eigenlijk). Een hoogbegaafde zal wanneer hij zijn embodio’s kent er zelf graag mee aan de slag gaan, zeggen de schrijvers. En wanneer een hb’er een hindernis op het ene vlak heeft overwonnen, lukt het vaak ook op andere vlakken.
Mooie metafoor: de hb’er ziet de wereld door een vergrootglas en merkt dus meer op dan een ander. Diegene begrijpt de hb’er daardoor vaak niet. Het is goed om te beseffen dat als je een hb’er wilt begeleiden, je hem kunt helpen te bepalen waar hij zijn vergrootglas op richt.
