Keep going: over creëren in goede en slechte tijden

/in , /door

Weleens gehoord van Austin Kleon? Een schrijver die ook tekent. Hij maakte de boekjes Steal like an artist, Show your work en nu Keep going. Hij schrijft en tekent over creativiteit en daar is hij zeker niet de enige in. Wat ik waardeer is dat hij een geheel eigen stijl heeft, dat hij het luchtig en persoonlijk houdt en dat hij het eenvoudig maakt.

De schrijver heeft een uitgesproken visie op creativiteit (geen doel op zich maar een instrument) en het delen van je werk (deel het proces, niet alleen het eindresultaat). Als je een kijkje neemt op zijn blog zie je dat hij IEDERE dag een klein verhaaltje deelt, met foto. Zo leer je hem en zijn werkwijze goed kennen.

Hij inspireert me bijvoorbeeld om een blog niet in een keer af te maken maar eerst eens een vraag te stellen in mijn netwerk online, om mensen deelgenoot te maken van het proces. Zo schreef ik over dagboekschrijven en wat het jezelf oplevert, en heb ik eerst eens online gevraagd hoe mensen hierover denken. Die antwoorden verwerk ik vervolgens weer.

Iets wat ik ook dankzij Kleon doe, is de ‘doet het ertoe-test’ uit Show your work. Heel eenvoudig: denk bij alles wat je deelt: doet het ertoe? Bij twijfel: niet doen. Als je baas, vrouw of schoonmoeder het niet mogen lezen: niet doen. Als je verwacht dat iedereen bij het lezen denkt ‘nou en?’: niet doen.

De basis op orde

In zijn nieuwste boek schrijft Kleon hoe je creatief kunt blijven in goede en slechte tijden. Het doet me plezier dat hij daarin veel zaken beschrijft die ik al doe (ik noem dit: de basis op orde). Denk aan wandelen, tekenen, dagboekschrijven (en teruglezen), tijd alleen doorbrengen, opruimen en in de tuin werken. Maar er staat ook nieuws in.

Alles is er al

Zit je helemaal vast? Maak geschenken voor mensen. Winnie de Pooh is een verhaal dat Milne ooit voor zijn zoon bedacht, De hobbit was een van de verhaaltjes die Tolkien aan zijn kinderen vertelde. Wat kun je met jouw talent doen om een ander blij te maken? Een andere tip: je hebt alles wat je nodig hebt. Je hoeft geen verre reizen te maken of de deur uit om te creëren. Alles is er al nu, om je heen. Wil je weten hoe dat precies zit? Mooi, dat is precies de bedoeling. Meer zeg ik er niet over, want anders hoef je het boekje niet te kopen. En dat is nu juist mijn advies: doe het wel.

Wat iedere vrouw moet lezen

/in , /door

Negen jaar geleden vroeg een man: heb je De ongetemde vrouw gelezen? Ik zei ‘ja’. Hij zei: doe het nog eens. Dat deed ik. En weer en weer en weer. En steeds beter zie ik wat hij toen bedoelde. Het had het over een vlammetje in mij dat slechts een waakvlam was. Een vlammetje waarvan hij bang was dat het zou doven en waarvan ik weet dat het NU weer een laaiend vuur is.

De ongetemde vrouw van Clarissa Pinkola Estes is een boek dat iedere vrouw zou moeten hebben. Vooral de vrouwen die niet meer keihard dansen en zingen, niet spelen of creëren en geen tijd voor zichzelf nemen. Vrouwen die zich wegcijferen, geleefd worden. Vrouwen die alleen maar lief en aangepast zijn, maar inwendig willen schreeuwen.

De bedoeling is dat je voluit kunt leven en kunt genieten, ook als de dingen niet gaan zoals je wilt. Dit boek helpt je op weg om weer in contact te komen met je intuïtie en je wilde, ongetemde ziel. Al herken je maar een beetje in het bovenstaande: zoek het boek gewoon eens op, lees de achterkant, lees en vraag de mening van andere vrouwen. Leen het boek van de bieb en als je het wat vindt: schaf het aan.

PS Ook voor mannen boeiend, al gun ik ze een eigen variant van dit boek.

Dagboek rode draad in denken, voelen, willen en doen

/in , /door

Ik aan mijn schrijvende dochter (17): ‘Wat maakt dat je een dagboek bijhoudt?’

Zij: ‘Vooral om belangrijke gebeurtenissen niet te vergeten. En het helpt me om emoties van mezelf beter te begrijpen.’

Dagboeken fascineren me. Niet zozeer omdat ik alles wil weten wat iemand bezighoudt, maar vooral omdat ze zo echt zijn; als de persoon in kwestie ten minste alles durft te schrijven wat hem bezighoudt. Waar ik benieuwd naar ben: wanneer zie je een dagboek bijhouden niet als ‘een moeten’ maar een vrijwillige daad die je plezier, voldoening of wat dan ook verschaft? Ik had daar wel mijn gedachten over, maar besloot de vraag ook uit te zetten op social media. Dat levert een mooi beeld op dat ik in dit artikel graag deel.

Fragment uit een dagboek van Da Vinci

De waarde van een dagboek wordt goed duidelijk wanneer je duikt in het leven van Leonardo da Vinci. Zijn enorme talent en creativiteit, zijn manier van denken, zijn nieuwsgierigheid naar de wereld: het komt allemaal terug in de vele dagboeken die bewaard zijn gebleven. Van boodschappenlijstjes tot diepste gedachten.

Bewuster leven

Reflectie blijkt een belangrijke reden voor het bijhouden van een dagboek. Reacties op social media: ‘Ik ben meer aan het voelen met mijn hart en ben veel bewuster geworden wat ik graag wil in mijn leven’ en ‘Het belangrijkste wat ik ervan leer is dat je zelf niet verandert met de jaren. Ik kan nog steeds achter stukken uit m’n puberteit staan. Het enige dat verandert is de manier waarop je omgaat met de dingen die gebeuren’ en ‘Voor mij brengt schrijven rust, reflectie en een objectievere blik.’

Al zolang als ik me kan herinneren – in ieder geval vanaf mijn tiende jaar, toen ik een dagboek met een slotje kreeg – heb ik dagboeken bijgehouden. Zeker in mijn pubertijd schreef ik vooral bij heftige gebeurtenissen. Echt analyseren deed ik die niet; ik meldde ze en soms stond er iets als ‘ik ben kwaad’, gevolgd door wat verwensingen. Later schreef ik ook over wat ik las en niet wilde vergeten. Er ontstond dus een bepaalde verdieping. Tegelijkertijd bemerkte ik ook een zekere afstand: ik schreef wel veel op, maar het gaf me weinig inzicht. Bepaalde thema’s werden duidelijk, maar het maakte niet dat ik daarop actie ondernam en iets veranderde, of althans niet bewust.

Veel mensen met een dagboek blijken die al sinds hun kinderjaren te hebben. ‘Ik schrijf haast dagelijks, vanaf m’n twaalfde. M’n kinderen zijn bijna zo oud als toen ik begon. Ik speel weleens met de gedachte om ze iedere dag mijn dag van toen te geven.’ En: ‘Ik schrijf niet dagelijks, maar in periodes dat ik meer orde in m’n hoofd nodig heb. Al vanaf dat ik tien jaar ben.’

Karnen van je geest

Hoe vaker ik gevoelens onderzocht in mijn schrijven, hoe meer het me bracht. Ik noteerde ook vaker vragen waar ik mee rondliep of dingen als: nadenken over hoe ik mijn dag beter in kan delen. Best praktisch dus. Ik noteerde ook eerste zinnen voor verhalen, gedichten, lijstjes met blogonderwerpen; uitingen waar situaties, gedachten en emoties aan ten grondslag liggen. Ik ontdekte ook dat dit alles pas waarde krijgt als je vervolgens ook wat mee dóet. En tenzij je direct een heel gedicht of blog in je dagboek noteert, gebeurt dat vaak niet. Daarom gaat het erom dat je terugleest – en eventueel markeert.

Karien zegt hierover: ‘De grootste waarde zit voor mij niet in het schrijven, maar in het teruglezen. Zo heb ik onlangs een notitie teruggevonden van vele jaren geleden over een verlangen en dat is sinds twee jaar uitgekomen, in de vorm van workshops meditatief schrijven. Het schrijven én teruglezen (hardop!) is als karnen van je geest, dichterbij je diepste kern komen en leren wat je drijft.’ Bernard zegt: ‘Voor mezelf lees ik ook wel eens terug. Ik verbaas me dan nogal eens over problemen die ik nu geen problemen meer zou vinden. Heb ik toch wat geleerd, denk ik dan. Maar of het op tijd was…’

Behalve teruglezen markeer ik zelf ook stukken, of ik noteer ze puntsgewijs, omdat ik er nog iets mee wil. Het kan gaan om beginzinnen van verhalen of blogs, inzichten waar ik tijden later weer of nog steeds mee bezig ben of herinneringen aan mensen die ik weer eens wil zien. Soms belanden dingen ‘gewoon’ in mijn agenda, om er actie op te ondernemen.

‘Mijn dagboek slingert gewoon middenin de woonkamer, ook als ik niet thuis ben’

Schaamteloos eerlijk

Ik merk zelf dat genadeloze eerlijkheid maakt dat mijn dagboek steeds waardevoller voor me wordt. Soms tot het pijn doet aan toe. Juist door die emoties heen schrijven zorgt ervoor dat het dagboek werkelijk bijdraagt aan mijn leven. Wanneer je bang bent dat iemand het leest – of voor je eigen minder fraaie kanten – dan kun je niet echt opengaan in je dagboek. Als je écht voor jezelf schrijft is er geen andere optie dan eerlijk zijn. Miranda drukt dat zo uit: ‘Mijn pen is vaak eerlijker naar mezelf dan mijn gedachten.’ Mijn dagboek slingert overigens gewoon middenin de woonkamer, ook als ik niet thuis ben. Ik vertrouw erop dat niemand het leest.

De waarde van mijn dagboek wordt me steeds duidelijker. Mijn dagboek ondersteunt en versnelt mijn persoonlijke ontwikkeling. En wel op de terreinen denken, voelen, willen en doen. Ik noteer gedachten, emoties, verlangens en ‘doedingen’. Ik leer mezelf beter kennen én het schrijven maakt ook dat elk aspect van mezelf meer tot uitdrukking komt en ruimte krijgt. Het een hangt natuurlijk ook met het ander samen. Een verlangen om een gedicht te schrijven (een diep innerlijk willen) krijgt een week later de uiting in een prachtige zin die zomaar uit mijn pen vloeit (doen).

Zin in het leven

Schrijven is roeren in je ziel, zei Gerrit Krol. Ja, en dagboekschrijven zelfs meer dan dat. Mijn dagboek gebruik ik om in mijn ziel te roeren én ook voor lijstjes, ideeën, blogonderwerpen, herinneringen aan mensen die ik moet bellen. Eigenlijk voor alles wat ik niet wil vergeten. Wat het mij uiteindelijk oplevert is dat ik de rode draad in mijn leven beter zie en dat mijn leven er zinvoller door wordt.

Wie met schrijven meer zingeving wil ervaren raad ik het boekje Zin, lust in je leven door schrijven van Geertje Couwenbergh aan. De zin spettert van iedere pagina af. Een klassieker is natuurlijk ook The Artist’s Way, een boek die je leert iedere dag te schrijven, waardoor er ruimte komt voor meer bezieling.

 

Je kunt de aantekeningen van Da Vinci hier gratis online bekijken

En dank allen die antwoord gaven op mijn posts op LinkedIn en Facebook. De reacties die ik gebruikt heb zijn van: Karien Vissers, Marijke Steensma-Poort, Miranda Nell, Khan Truong en Bernard Kuipers.

‘Ik kan naar niet naar je kijken’

/in /door

“Wil je alsjeblieft van me wegdraaien als je praat, ik kan niet naar je kijken – er valt te veel te lezen op je gezicht,’ zegt de moeder tegen de vader. En ze zoeken hun telefoon weer op.”

Een citaat uit het vrij extreme verhaal Hallo allemaal uit de nieuwste verhalenbundel van A.M. Homes. Op het eerste gezicht lijkt deze scène overtrokken, bizar zelfs, maar tegelijk zit er een kern van waarheid in. Want wat vinden veel mensen het moeilijk om juist binnen hun gezin over hun gevoelens te praten.

Moed tonen

Laatst had ik een openhartig gesprek met een kennis. Haar tranen vloeiden en het gesprek luchtte haar op. Toen zei ze: ‘Maar ik vertel niets van mijn verdriet tegen mijn gezin, hoor.’ Dit raakte me. De meeste mensen willen niets liever dan in verbinding zijn én vinden het tegelijk moeilijk om hun hart open te stellen. Daarom vind ik de foto van deze vos mooi: hij zit enigszins beschermd achter de bladeren, maar zijn ogen zoeken contact. Voorzichtig en moedig tegelijk. Een voorbeeld voor mij en misschien ook voor jou?

Vanwege de liefde

Juist in je relatie en binnen je gezin zou het veilig genoeg moeten zijn om te vertellen wat je dwars zit, wat je raakt, wat je boos, bang of verdrietig maakt. Wanneer dat zo is, kijk dan of het lukt om iets van je gevoel te delen. Weet dat je emoties uiten uiteindelijk kan zorgen voor meer vertrouwen en verbinding. Meer liefde zelfs.

Moedig emoties uiten is iets wat ik zelf nog niet zo lang doe. Het is soms ongelooflijk spannend. Des te meer bewonder ik het wanneer ik mensen tref die zich wel uiten, ook al kost het de grootste moeite. Deze mensen zijn bereid vanwege de liefde of enige andere relatie dan ook om eerlijk te zijn, ondanks hun eigen ongemak.

No matter what

Wanneer je je uit, ook al is het gesprek vervolgens niet makkelijk of zelfs pijnlijk, komt er ook vaak een prettig gevoel bij. Ik weet niet goed hoe het heet. Een gevoel van trots zijn op jezelf, op je eigen dapperheid. Het besef ook dat je een stap hebt gezet, jezelf blootgeeft, no matter what. Uiteindelijk levert het vaak iets goeds op, vaker dan we denken. Het is wat mij betreft de moeite waard om het steeds weer te proberen.

 

Lees ook:

De moed om kwetsbaar te zijn

Verbinding start bij echtheid, niet bij harmonie

Uitreiken naar de ander

‘De Mona Lisa is een eindproduct’

/in , , , /door

‘De Mona Lisa is eigenlijk een eindproduct’, zei een vriend laatst. Dat klinkt alsof hij afbreuk doet aan het werk, maar ik denk dat de grote kunstenaar himself het eigenlijk wel met hem eens is. Het schilderij is het resultaat van een langdurige inspanning, al ver voordat Da Vinci aan dit meesterwerk begon. Het gaat om het proces. En hoe meer je daarvan afweet, hoe interessanter het werk uiteindelijk is. Lees het hoofdstuk uit de biografie van Da Vinci maar eens, dan zie je wat ik bedoel.  

Wat mij betreft gaat creativiteit niet per se over kunstenaar zijn. Creativiteit gaat namelijk over jezelf uitdrukken, op welke manier dan ook. Dat gebeurt al tijdens het doen. Zelf schrijf en fotografeer ik, en sinds kort heb ik daar weer tekenen en schilderen aan toegevoegd. Gewoon, omdat ik het zo leuk vind om te doen. Om de boel enigszins te doseren, schilder en teken ik voornamelijk in het weekend. Anders kom ik niet aan andere dingen toe. Les heb ik niet, ik zoek wel dingen op op YouTube. Verder gaat het niet om het resultaat (het eindproduct). En dat is me toch verfrissend.

Vrijer werken

Klaprozen met paletmesHet begon allemaal met het schilderij van klaprozen dat ik maakte met paletmes. Ik werk namelijk vaak te netjes (mijn moeder heeft zelfs altijd een liniaal bij haar schilderspullen zitten, de appel valt niet ver…). Daarom besloot ik iets te maken met de paletmessen die ik  al jaren had. Dat had ik nooit gedaan, dus ik dacht: dat levert vast iets nieuws en in ieder geval iets slordigers op. Ik heb twee schilderijen met paletmes gemaakt en ik kan er nog steeds weinig van, maar de zin in tekenen en schilderen wakkerde behoorlijk aan.

 

Vertragen

Tekening Lisette 1 jaarDe thema’s in mijn leven vertaal ik dus ieder weekend in kleuren en vormen. Zeker tekenen laat me daarnaast stilstaan. Austin Kleon schrijft in zijn nieuwe boek Keep going: ‘Wil je afremmen en aandacht besteden aan de wereld, pak dan potlood en papier en begin te tekenen wat je ziet.’ Herkenbaar: ik heb mezelf als kind nagetekend en ik denk dat ik vijf uur lang alleen maar gekeken heb naar de vorm van mijn ogen, licht en schaduw op mijn huid en trekken op het gezichtje die ik nu nog steeds terugzie bij mezelf.

Alles stroomt

Voert LisetteGeelDoor het tekenen en schilderen merk ik dat ik ook inspiratie krijg voor foto’s maken en schrijven. Dus het een zet het ander weer in werking en dat is ook niet zo gek: alles wat ik maak gaat over mezelf uiten en als het op de ene manier stroomt, stroomt de rest vrolijk mee. Een beroemd voorbeeld van dit idee is de methode uit het boek The Artist’s Way, waarin deelnemers iedere dag drie pagina’s schrijven, waardoor hun andere werk steeds vrijer gaat stromen.

Het prettige van niet teveel van mezelf verlangen (ik hoef er geen geld mee te verdienen en niets mee te bewijzen) is dat ik steeds vrijer werk. Nu, na twee maanden, merk ik ook dat ik anders naar de wereld kijk. Ik voel wat ik wel wil tekenen en wat niet, ik bemerk hoe ik enorm van kleuren houd (dat zei mijn fotodocente ook al maar nu merk ik het zelf), ik zie thema’s ontstaan (maar geen eigen stijl…).

Ja, het is een proces, ik zit er middenin, ik heb geen idee wat het naartoe gaat en het is heerlijk.

 

Lees ook:

Denken als Leonardo da Vinci

Waarom je moet spelen in je leven

De moed om kwetsbaar te zijn

/in /door

Ik ken mensen die moed niet in hun woordenboek hebben staan. Sommigen zijn zo moedig dat ze er verder niet over hoeven na te denken. Anderen komen niet eens aan moed toe, die leven voornamelijk vanuit hun angst.

Veel mensen die tussen deze twee groepen zitten, zijn wel met moed bezig. Sommige vaak, andere minder. Moedig zijn is eng. Je gaat over de grens die veilig voor je voelt. Je bent bang om je kwetsbaar op te stellen omdat je niets wilt verliezen of omdat de ander je eventueel afwijst.

Toen ik vorige week het nieuwste boek van Brené Brown over leiderschap las, las ik dat een van haar beide kernwaarden ‘moed’ is. En dat juist dat haar helpt om verder te komen en boven zichzelf uit te stijgen.

Benoemen wat je voelt

Ik herkende dit. Ook ik houd me steeds vast aan dat woord om verder te komen. Me meer of beter te uiten. Beter mijn gevoelens te laten zien. Lastige (klant)gesprekken aan te gaan. Zaken te benoemen, bloot te leggen. Ja, soms krijg ik er buikpijn van. Maar als ik moedig bén, merk ik hoe ik meer met mezelf en ook met een ander in verbinding kom.

Door het woord nu (voorlopig?) als kernwaarde te kiezen, ben ik me nog beter bewust van wat moed is en wat het soms aan moed kost om het te omarmen. Om me heen merk ik dat anderen die een inspirerend uitgangspunt vinden. Moedig zijn.

Wanneer ben je moedig en wanneer juist niet? Waarin wil je moediger zijn?

 

 

Boek: Durf te leiden, De kracht van kwetsbaarheid voor moedige leiders, Brené Brown 2019.

 

Verbinden start bij echtheid, niet bij harmonie

/in , /door

‘Gisteren had ik een rotdag omdat ik ergens niet voor was uitgenodigd’, vertelde een vriend me. Zijn partner trachtte hem op te beuren. Door te zeggen dat er nu eenmaal toch niks aan te doen was en door het maar gewoon los te laten. Hij vroeg haar waarom ze niet gewoon kon accepteren dat hij zich niet zo fijn voelde. Zelf snapte hij heus wel dat hij het nu eenmaal moest aanvaarden. Maar zijn gevoel was er ook.

Een mooi voorbeeld van durven erkennen van wat er is. Het leven is niet alleen maar leuk en we zijn niet alleen maar blij. Soms zit alles tegen of zijn we chagrijnig, om wat voor reden dan ook. En daar is niets verkeerds aan.

Juist dit erkennen van wat er is, werkt heel goed voor het verstevigen van een relatie. In eerste instantie voelt het doen van een negatieve mededeling of het delen van een negatief gevoel of je de harmonie verstoort. Veel mensen houden daar niet van. Liever hebben we dat alles vloeiend verloopt. Maar als je het dan toch doet, gebeurt er iets bijzonders.

Het kan zijn dat de mededeling ongemakkelijk of pijnlijk is. Voor jezelf en ook voor de ander. Maar vervolgens, als de eventuele storm wat is gaan liggen, besef je dat je echt contact met elkaar maakt. Of in ieder geval dat je zelf oprecht in contact treedt. Dat laatste zorgt dat je dichter bij jezelf komt. Het zorgt dat je je prettiger voelt, lichter of energieker zelfs, wat weer van invloed is op de relatie. Die kan zich op dat moment verder verdiepen.

Toen ik dit zelf ontdekte ging ik steeds meer vraagtekens zetten bij zogenaamde harmonie. Als je nooit open bent over je gevoelens, hoe harmonieus is de relatie dan eigenlijk? En hoe komt het dat we daar zo lang genoegen mee nemen of hebben genomen?

Wanneer je merkt dat je zelf niet op deze manier communiceert, is er soms nog wel een weg te gaan. Je moet je veilig genoeg voelen om te zeggen wat je wilt zeggen tegen de ander. Bovendien heb je lef nodig om je waarheid te spreken, ongeacht de consequenties. En het is ook van belang dat je open bent over je gevoelens, ook al zie je zelf het belang er niet van in. Dat belang ontdek je vaak pas achteraf.  Namelijk: het is wezenlijk dat je jezelf ten diepste kunt uiten.

Soms ook weet je in sommige gevallen helemaal niet precies hoe het met je is. En dat laatste is een mooi begin. Zeg niet gelijk dat je het niet weet, maar probeer te voelen wat je wel weet. Is het een onbestemd gevoel? Is het meer verdrietig of boos of bang? Waar voel je dat in je lichaam? Waar wordt dat door veroorzaakt? En kun je accepteren dat je je zo voelt? Voor veel van ons is dit al een eerste stap. In eerste instantie in de relatie met onszelf, later met anderen.

Verbinden, kortom, gaat over echtheid, niet over harmonie of ‘leukheid’.  En het start allemaal bij eerlijk kijken naar wat er is en wat je voelt.

Leven gaat om overgave

/in /door

Er komt een moment – en daarna wel meerdere – dat je beseft dat je geen antwoorden hebt, hoe lang je er ook over nadenkt. Een moment dat je beseft dat wat er speelt groter is dan jij en ook buiten je invloedssfeer ligt. Het moment dat je je handen ervan af trekt en zegt ‘ik weet het niet meer’.

Om dat moment gaat het bij loslaten. Dan pas laat je het leven zich ontvouwen. Dat betekent niet dat je niets meer doet, maar dat je op andere signalen gaat letten dan je denken je ingeeft. Je vóelt ja of nee. Je ‘weet’ dat dingen niet kloppen. Je krijgt mensen op je pad die je inzichten geven of de weg wijzen. Die waren er altijd al, maar nu zie je pas de waarde ervan.

Overgave is je losmaken van ‘hoe het hoort’. Losmaken van je omgeving, van je eigen gedachten. Je gaat leven vanuit je hart. Vanaf dat moment gaat liefde je de weg wijzen. Je herkent liefde als vreugde, een diep gevoel in je hart.

Overgave lijkt voordat je het kunt iets verschrikkelijks. Het woord klinkt als een nederlaag. Maar dat is het niet. Overgave betekent wel dat je de strijd opgeeft. Vechten opgeeft. En liefde de kans geeft om de weg te wijzen. Dit is de ware uitdaging die maakt dat we kunnen groeien.

Worsteling en strijd horen erbij, maar alleen omdat we daardoor kunnen ontdekken hoe we ons ervan kunnen bevrijden. Dát is het pad wat we hebben te bewandelen. Dat lukt niet ineens. Het blijft iets waar we ons steeds opnieuw mee moeten verhouden. Maar als we dat gaan zien, wordt de weg bewandelen steeds lichter.

Wat fotograferen te maken heeft met leven

/in , /door

Twee maanden geleden startte ik met een basisopleiding fotografie aan de Fotovakschool. De reden waarom ik startte: onderzoeken wat fotograferen betekent voor me én beter worden in de techniek. Niet meer op de automaat fotograferen maar bewust omgaan met diafragma, sluitertijd en dergelijke.

Andermans perspectief waarderen

Waar ik niet op gerekend had, is wat de opleiding met me doet. Het is pure persoonlijke ontwikkeling. Niet door praten, maar door uitdrukken van mezelf in foto’s en ook het leren van anderen en hun perspectief. Mijn mede-cursisten, maar ook andere fotografen. In het bijzonder genoot ik van een opdracht waarin we de compositie van Cartier-Bresson moesten nadoen. Hij maakte composities waar ik nooit zelf op zou komen… Mijn wereld wordt van de ene op de andere dag een stuk groter. Ik leer het perspectief van anderen kennen en waarderen.

Openstaan voor feedback

Voordat ik begon aan deze opleiding wist dat ik alleen maar meer kon leren als ik open zou staan voor feedback. Nu krijg ik dat en wat is het fijn. En wat is het bijzonder om te voelen dat ik blij ben met de mening van anderen in plaats van dat ik mezelf of mijn fotografie als ‘niet goed genoeg’ zie. Ik merk dat gegroeid ben in iets wat ik vroeger veel lastiger vond.

In ieder geval weet ik dat fotografie een leven lang leren zal zijn, waarbij alles wat ik leer te vertalen is naar het echte leven. Dat voelt als een enorme rijkdom. Er ontstaan een gretigheid in mij naar kennis en kunde, die verder reikt dan alleen fotografie. Ook in mijn lezen, mijn werk en in mijn schrijven voel ik dit. En ik wil alleen maar meer leren…

Met fotograferen komt de rust

Wat ik leerde over licht (en andere zaken)

Wanneer je het even niet weet… en wat er dan kan gebeuren

/in /door

Wanneer je het even niet weet, wat dan? Ik heb de waarheid niet in pacht, maar ik zal je vertellen wat ik heb gedaan…

Het was in december 2017 dat ik merkte dat ik al weken nergens zin in had. Mijn vuurtje was een waakvlammetje geworden. Ik had wel een vermoeden hoe het kwam, maar dat besef hielp niet om het te veranderen. En daar baalde ik van.

Ik besloot uiteindelijk om te accepteren dat de dagen zich nogal kleurloos aan elkaar regen en dat ik alles wat ik deed eenvoudigweg niet deed met plezier. 

Niet-weten accepteren

Het begon ermee dat ik mezelf niets oplegde. Geen afspraken, geen ingewikkelde boeken, zelfs niet wandelen als ik geen zin had. Het kwam erop neer dat ik alleen mijn werk deed en het huishouden dat het meest noodzakelijk was. Verder las ik waar ik zin in had – vooral luchtige zaken – en ’s avonds keek ik vaak een filmhuisfilm op mijn iPad. Zo gingen de dagen voort.

Op een kille zaterdag – een maand later ongeveer – besloot ik het boek Sapiens te lezen. Het boek boeide me vanaf de eerste bladzijde en in de loop van die dag voelde ik een zeker enthousiasme ontwaken. Ik las dingen die ik nog niet wist, zoals dat het ontstaan van de mens ook veel takken kende die ook weer uitstierven. Wat me vooral trof was de grote lijn van de mens van vroeger tot nu, inclusief de wetenschap dat op elk continent waar de mens kwam, de grote zoogdieren uitstierven. Ik kreeg een nogal grimmig beeld. Maar het enthousiasme was terug. Als je me vraagt: wat moest je nou met zo’n boek? Geen idee. Maar het niet-weten stond nog steeds voorop dus ik hoefde het niet te weten. Ik liet mijn gevoel leiden.

Na dit boek volgden boeken over de evolutietheorie, het wel of niet bestaan van een god, over de intelligentie van planten, ontdekkingsreizen, altruïsme, leven in een blokhut in de natuur, spiritualiteit en ga zo maar door. Er ontwaakte een gretigheid in mij, een gretigheid naar kennis.

Helder hoofd

Hoe langer ik me verdiepte in al die kennis, hoe meer ook mijn behoefte aan alleen-zijn toenam. Alleen om na te denken over wat ik nu eigenlijk vond van alles wat ik las. Om mijn eigen visie te ontwikkelen. Ik ging steeds gezonder eten en steeds minder alcohol gebruiken om vooral een helder hoofd te houden. Mijn energie nam zodanig toe dat mijn dromen weer boodschappen kregen en ik weer ging vertrouwen op mijn intuïtie.

Langzaamaan begon zich een verlangen in mij te ontwikkelen. Een hevig verlangen aan bijdragen aan de wereld, op een manier waarop ik mijn eigen talenten en vaardigheden kon inzetten. Ik zag inmiddels wel in dat de verandering in de wereld alleen maar kan ontstaan in jezelf. De vraag was: welke talenten en waarden in mij geven mij zoveel vreugde dat ik die graag inzet voor de wereld?

Luisteren naar mezelf

Terwijl dit proces in gang was, merkte ik kleine gevoelens van ‘willen’ in mij. Ik wilde die boeken lezen. Ik wilde erop uit. Maar bij sommige dingen wist ik niet wat ik wilde. Toen ben ik begonnen om de zaken die onduidelijk waren, aan mijn lichaam te ‘vragen’ en te kijken welk gevoel er in me bovenkwam. Dat is de reden dat ik me uiteindelijk heb ingeschreven bij de Fotovakschool. Mijn hoofd hield me tegen. Ik wist niet of ik het wel echt wilde en waartoe het zou leiden en of ik wel goed genoeg zou zijn. Maar mijn lichaam zei ‘ja’ en ik bemerkte zelfs een zeker verlangen. Niet alleen naar de cursus, maar ook naar mezelf verbinden aan iets, er tweewekelijks naartoe te gaan, mezelf toestaan het ook daarin niet te weten. En naar Amsterdam, behoefte aan levendigheid.

 

We zijn nu een paar maanden verder en ik ben weer volop in beweging. Mijn verlangens en enthousiasme zijn er weer volop, met meer verdieping dan daarvoor. De fotocursus geeft me dagelijks nieuwe inzichten en vergroot mijn kennis over fotograferen en fotografen enorm. Ik leer bijvoorbeeld enorm veel over andere perspectieven. De boeken lees ik nog steeds en ik overweeg nu een cursus filosofie.

Terugkijkend naar dit proces is mijn conclusie dat ik kon loslaten dat er iets ‘moest’ en dat ik meeging in de stroom van het leven. Dingen die ik wist (hoofd) heb ik nu doorvoeld. En daarmee heb ik weer wat geleerd over hoe het leven – en specifiek het mijne – in elkaar steekt.

Lees ook:

Kun je dansen in de regen? 

De wijsheid van het niet-weten

Als het vuurtje ‘slechts’ een waakvlam is