Mijn eerste ervaringen met ICM-fotografie

22/01/2022

Mijn eerste ervaringen met ICM-fotografie

Mijn eerste ervaringen met ICM-fotografie (beweging in foto's)

(You can read the article in English here Camera in action – my first year with ICM photography_LisetteGeel_2022.)

Mijn abstracte fotografie begon met een fotografieworkshop over anders kijken naar wat je ziet. Ik fotografeerde op dat moment al veel, maar ik wilde graag iets nieuws leren. Tijdens de workshop mocht ik een grijsfilter van de docent lenen, om te experimenteren met langere sluitertijden en het (bewust) bewegen van de camera tijdens het fotograferen: ICM. Ofwel: intentional camera movement.

Tot op dat moment waren al mijn pogingen mislukt (overbelicht) en ik wilde ook eigenlijk geen filter gebruiken. Maar een grijsfilter houdt eigenlijk alleen maar licht tegen, zodat de langere sluitertijd niet zorgt voor overbelichte foto’s, verzekerde de docent me. Dus ik probeerde het.

Het experiment was een geweldige ervaring, vooral omdat ik niet in de hand had wat het effect zou zijn (ook door gebrek aan ervaring). Het voelde alsof ik nog nooit eerder had gefotografeerd. Wat ik in het echt zag leek niet op de foto’s die ik maakte. Hier zie je een voorbeeld:

Ik kocht na de workshop al snel mijn eigen grijsfilter en het experimenteren kon beginnen. Deze filter kocht ik: die kun je op je lens draaien en je kunt het filter zelf ook draaien, waardoor hij donkerder of lichter wordt.

Het bewust bewegen van de camera tijdens het fotograferen heeft een naam. Het heet ICM, ofwel ‘Intentional Camera Movement’. De camera registreert de beweging van de camera én de lengte van de sluitertijden.

Bij ICM beweeg je de camera dus expres terwijl je afdrukt. Dat ontlokte een voorbijganger laatst de vraag: maak jij nou een actiefoto van een stilleven? Ja dus…

Voor de liefhebbers: ik heb een Nikon D700 met een Nikkor 50 mm lens. Verder geef ik weinig tot geen technische details over de camera-instellingen en de lengte van de sluitertijden, omdat anderen daar al heel zinnige dingen over hebben gezegd (zie internet). Wat ik leerde:

Oefenen, oefenen, oefenen

Als ik van tevoren had geweten hoeveel tijd ik ermee zou doorbrengen had ik dat misschien veel te veel gevonden. Maar ik vond het zo leuk dat ik eigenlijk het liefst iedere dag naar buiten ging. Een uur, maar vaker twee uur of meer. Ik maakte soms wel honderden foto’s en de meeste gooide ik direct weer weg. En langzaam begon ik te ontdekken wat voor mij werkte en wat ik mooi vond.

Herfstbladeren; nog steeds een favoriet.

Een van de eerste foto’s waar ik tevreden over was: een duinmeertje.

Nieuwsgierig zijn en spelen met ICM

Wanneer je de camera beweegt weet je niet wat het effect is. Naarmate ik meer ervaring kreeg, kon ik wel wat sturen, maar er bleef een onzekere factor. Het is eigenlijk gewoon spelen en nieuwsgierig zijn . Ik leerde vooral vermijden wat ik niet mooi vond, zoals het effect van kleine openingen in dikke bladerdekken van bomen (zie foto hieronder). Het licht dat daar doorheen scheen, gaf vaak geen mooie resultaten, vond ik. Sowieso is licht altijd belangrijk bij fotografie, maar bij ICM is teveel direct licht lang niet altijd gewenst.

Dit soort foto’s maakte ik veel in het begin maar die vond ik gewoon niet bij mij passen.

Anders kijken dan met normale fotografie

Wanneer je de camera beweegt, zijn andere dingen interessant dan wanneer je de camera stilhoudt. Dat ontdek je pas thuis op de computer (bij de foto’s die erg tegenvallen :-)). Denk aan patronen (lijnen vooral), kleuren en contrasten. Die zijn bij deze techniek nog belangrijker omdat een foto sneller ‘vlak’ wordt. Te kleine details vallen nauwelijks op, tenzij je heel dichtbij fotografeert. Hier geldt: je leert het meest van wat er mislukt, dus wanhoop niet… (en ik verzeker je: dat deed ik soms wel…)

Helmgras tegen een donkere achtergrond.

ICM is alleen de naam van de techniek

ICM is een woord dat alleen iets over de techniek zegt. Je kunt dus nog steeds in allerlei stijlen fotograferen. Denk aan impressionistisch, abstract-modern, magisch, strak, futuristisch. Dat hangt af van hoe en hoe snel je beweegt, de lengte van de sluitertijd, je onderwerp en het licht. In het begin vond ik dat wel frustrerend. Dan had ik wel mooie foto’s maar de stijl ging alle kanten op. Nu laat ik dat meer los.

Beetje Hockney-achtig, of als een illustratie.

Bewogen, maar nog erg realistisch.

Boom met begroeiing, impressionistisch effect.

Paddenstoelen, magische, mysterieuze sfeer.

Bewegen kan op zoveel manieren

Je kunt de camera bewegen: horizontaal, verticaal, van voor naar achter (dichterbij en verder weg) , draaien of zelfs een vorm maken.

Draaien, herfstbladeren in het water.

Kleine draai, paddenstoel op een berk.[

Omhoog, gras in de duinen.

‘Kringelen’ van gras (heel snel van links naar rechts en terug).

Soort veegbeweging.

Met 'de stroom mee' of ertegenin

Je kunt met je camera de lijnen volgen die je ziet, of juist er dwars tegenin gaan. Ook dat zorgt voor heel andere effecten en sferen.

Meebewegen van links naar rechts op het strand.

Van boven naar beneden bewegen, al loopt de horizon van links naar rechts.

Spelen met lengte van sluitertijd en van bewegen

(Relatief) langere sluitertijden zorgen voor vagere foto’s dan kortere. En je kunt korte bewegingen maken of langere, en sneller of langzamer bewegen. Dat heeft effect op het resultaat. Het hangt van het onderwerp af wat het effect is. Uitproberen dus. Hoe meer je oefent, hoe meer je er gevoel bij krijgt.

Korte bewegingen, vuurdoorn.[

Langere sluitertijd en slechts een lange beweging maken, wilg.

ICM met een macrolens

Toen ik na ruim een jaar een macrolens (AF-S NIKKOR 60 MM 1:2.8 G) kocht merkte ik dat ik ook dichterbij interessante effecten kon bereiken.

Boomschors zilverberk (op de grond, dichtbij).

ICM en spelen met licht

vWanneer je een lichtgevend object fotografeert kan dat soms een storend effect geven, maar je kunt dit juist ook benutten.

Met de zon een hartje tekenen.

Met de zon een boog maken.

Scherp of minder scherp

Foto’s met ICM worden een stuk onscherper dan ‘normale’ foto’s en soms vind ik ze zelfs te vaag naar mijn zin. Toen ik multi exposure leerde gebruiken (twee afbeeldingen door elkaar maken, dat kan ook in de camera) kon ik scherpte met onscherpte combineren in een foto. Overigens: wanneer ik begin met het maken van de foto stel ik wel eerst scherp, ook al ga ik daarna bewegen. De foto’s worden daar veel beter van.

Waaien aan het water.

ICM ook zonder grijsfilter

Toen ik het grijsfilter een keer vergat, bleek het ook zonder te kunnen. Je hebt ‘m wel nodig bij veel licht, maar bij veel bewolking, in de winter of onder de bomen kan het ook zonder.

Het bos in Bergen, zonder grijsfilter.

ICM is overal toepasbaar

Ik fotografeer vooral in de natuur, maar ICM is natuurlijk ook goed toepasbaar op mensen of gebouwen.

Opvallend bouwwerk in Amsterdam-Noord.

Kroonluchter in een kasteel.

Gooi niet alles wat mislukt lijkt direct weg

Foto’s die eerst mislukt leken vond ik later wel mooi. Dus ik bewaar zoveel mogelijk in het begin, pas na een half jaar of zo kan ik echt goed selecteren.